مطالعه تاثیر هورمون جیبرلیک‌اسید و وزن بنه بر صفات رویشی و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.)

سابقه و هدف: زعفران(.Crocus sativus L) یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. بنابراین، هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی اثر همزمان محلول‌پاشی هورمون جیبرلیک ‌اسید و وزن بنه مادری بر صفات رویشی، زایشی و عملکرد گل گیاه زعفران بود. مواد و روش‌ها: این تحقیق به منظور بررسی اثرهورمون جیبرلیک اسید و وزن‌ بنه مادری بر شاخص‌های عملکرد گل و ویژگی‌های رشدی زعفران، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو سطح اسید جیبرلیک (0 و 20 پی‌پی‌ام) و 3 سطح وزن بنه مادری (شامل گروه‌های وزنی 4-1/0(ریز)، 8-1/4 (متوسط) و 12-1/8 گرم(درشت) در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند، در سال 1395 اجرا گردید. صفات اندازه‏گیری شده شامل صفات مربوط به برگ (طول و وزن تر و خشک و کلروفیل برگ) و صفات گل (تعداد و عملکرد کل گل تر، متوسط طول کلاله و عملکرد کلاله تر و خشک) بود. یافته‌ها: نتایج نشان داد که وزن بنه مادری بر تمامی صفات گل موثر بود، به طوریکه بیشترین تعداد گل، عملکرد گل (به ترتیب 72/37 عدد گل در متر مربع، 59/6 گرم در متر مربع)، متوسط وزن تر گل و متوسط وزن تر و خشک کلاله (به ترتیب 381/0 گرم و 025/0 و 0046/0 گرم) از تیمار بنه‌های درشت و کمترین آن‌ها از بنه‌های ریز مشاهده شد. همچنین افزایش وزن بنه، سبب بالا رفتن صفات مربوط به برگ (طول برگ، وزن تر و خشک برگ، کلروفیل a، b و کل برگ) شد، به گونه‌ای که بیشترین این صفات از تیمار بنه‌های درشت و کمترین آن از تیمار بنه‌های ریز حاصل شد. اثر اسید جیبرلیک نیز بر اکثر صفات رویشی برگ معنی‌دار بود، بطوریکه بیشترین میزان طول برگ (02/32 سانتی‌متر)، تعداد برگ (28/6 عدد در بوته)، متوسط وزن تر برگ (388/0 گرم)، کلروفیل a (03/2 میلی‌گرم در گرم وزن تر) از تیمار مصرف جیبرلیک اسید بدست آمد. اسید جیبرلیک در صفات مربوط به گل، تنها بر تعداد گل اثرمعنی‌دار داشت، که باعث کاهش تعداد گل گردید. هم‌چنین نتایج برهم‌کنش تیمارها نشان داد، که بیشترین میزان کلروفیل b از برهمکنش، بنه‌های درشت و مصرف جیبرلیک اسید به دست آمد. بالاترین متوسط طول کلاله نیز از بنه‌های متوسط و عدم مصرف جیبرلیک اسید بدست آمد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، بنه‌های مادری درشت (12-1/8 گرم) اثرات مثبتی بر خصوصیات رشدی، زایشی و عملکرد گل زعفران داشت، در حالیکه، کاربرد جیبرلیک اسید، تنها باعث بهبود صفات رویشی زعفران گردید و روی صفات مربوط به گل زعفران تاثیر معنی داری نداشت.